الی کوهن ؛ از طراحان اصلی پروژه عادی سازی روابط «اسرائیل» و کشورهای عربی کیست؟
الیاهو (الی) کوهن، وزیر انرژی رژیم صهیونیستی، یکی از برجسته‌ترین چهره‌های پشت پرده پروژه عادی‌سازی روابط بین این رژیم و کشورهای عربی است.
با وجود آنکه سمت فعلی الی کوهن، اقتصادی به نظر می‌رسد، ولی وی در موضوعات سیاسی و امنیتی پیچیده نقش‌آفرینی کرده که طی سال‌ها شکل گرفته‌اند. همین مسیر حرفه‌ای و ژئوپلیتیکی، او را به «طراح پشت پرده و پیشقراول توافق‌نامه‌های عادی‌سازی» در ساختار حاکمیتی رژیم اسرائیل بدل کرده است؛ شخصیتی با نقش دوگانه در مدیریت زیرساخت‌های حیاتی و هدایت دیپلماسی پنهان.
کوهن فناوری، منابع طبیعی و تجارت را ابزارهای کلیدی برای تحکیم نفوذ منطقه‌ای رژیم اسرائیل و مهار مخالفان می‌داند.
نامی با بار جاسوسی
کوهن نام خود را از «ایلی کوهن»، جاسوس معروف اسرائیلی که در سوریه فعالیت داشت، برگرفته است. این جاسوس پس از افشای هویتش در سال ۱۹۶۵ در میدان المرجه دمشق اعدام شد. در حافظه اسرائیلی، ایلی کوهن نماد «قهرمان ملی» است که جان خود را در راه امنیت «اسرائیل» فدا کرد. استفاده از این نام در عرصه سیاسی امروز اسرائیل، با هدف القای تصویر نفوذ موفق اطلاعاتی و ایجاد هاله‌ای از قدرت و رمزآلودگی صورت گرفته است.
مسیر سیاسی و شبکه نفوذ
کوهن در طول فعالیت سیاسی‌اش، مسئولیت وزارتخانه‌های حساسی را بر عهده داشته است که شامل وزارت اقتصاد، انرژی ، اطلاعات و امور خارجه است.
او همچنین عضو کابینه امنیتی رژیم اشغالگر بوده و از نزدیک‌ترین متحدان راهبردی بنیامین نتانیاهو محسوب می‌شود.
آزادی عمل در دیپلماسی پنهان
کوهن در دوره وزارت اطلاعات، خواستار «آزادی عمل کامل» شد تا از ظرفیت‌های این وزارتخانه برای ایجاد کانال‌های دیپلماتیک غیررسمی بهره ببرد. از طریق این مسیرها، روابطی محرمانه با برخی کشورهای عربی برقرار کرد، به‌دور از نظارت‌های رسمی و حساسیت‌های مربوط به مسئله فلسطین.
توافق‌نامه‌های ابراهیم؛ اقتصاد به‌مثابه دروازه نفوذ
نام کوهن در سال ۲۰۲۰ با تدوین توافق‌نامه‌های ابراهیم میان «اسرائیل» و امارات، بحرین، مراکش و سودان بر سر زبان‌ها افتاد. این توافق‌ها حاصل سلسله‌ای از دیدارهای محرمانه با مقامات عربی بودند که در آن‌ها کوهن بر محور اقتصادی تمرکز داشت.
گشودن بازارهای سرمایه‌گذاری و ارائه راهکارهای امنیت سایبری پیشرفته
اطلاعات دیپلماتیک نشان می‌دهد که فعالیت‌های محرمانه کوهن پس از امضای این توافق‌ها نیز ادامه داشته و تا پیش از عملیات «طوفان الأقصى» در اکتبر ۲۰۲۳، در حال مذاکره با کشورهای عربی دیگر بوده است. این عملیات مسیر دیپلماسی اسرائیل را متوقف و اولویت‌ها را به سمت امنیتی تغییر داد.
دیپلمات اقتصادی با گرایش‌های افراطی
کوهن تنها یک دیپلمات اقتصادی نیست، بلکه از حامیان سرسخت جریان راست‌گرای افراطی و شهرک‌سازی صهیونیستی است. او از طرح الحاق شهرک «معالیه ادومیم» در قدس به سرزمین های اشغالی حمایت کرده و از بازگشت به کنترل بخش‌هایی از غزه و کرانه باختری دفاع می‌کند.
فعالیت‌های اقتصادی و سیاسی او با شرکت‌هایی مانند «توسعه اسرائیل» که سابقه‌ای طولانی در خرید اراضی فلسطینی دارند، گره خورده است.
آغاز راه و ایدئولوژی نفوذ
فعالیت سیاسی کوهن با عضویت در حزب «کولان» آغاز شد؛ حزبی که متحد لیکود بود. او با طرح این دیدگاه که «اقتصاد گذرگاه نفوذ سیاسی است»، به‌تدریج به طراح و معمار عادی‌سازی اقتصادی «اسرائیل» با کشورهای عربی تبدیل شد.
خصومت با ایران و تردید در دیپلماسی غربی
کوهن از مخالفان سرسخت ایران و نیز توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ است. او این توافق را تهدیدی برای امنیت منطقه‌ای و جهانی می‌دانست که می‌تواند به جنگی فراگیر منجر شود.
همسویی با نتانیاهو؛ سلطه از موضع قدرت
تحلیل‌گران معتقدند نزدیکی کوهن به نتانیاهو ناشی از همسویی ایدئولوژیک آن‌هاست. کوهن در خدمت اهداف جریان راست افراطی اسرائیل و تلاش می‌کند تا دامنه توافق‌های عادی‌سازی را گسترش دهد و ثبات سیاسی داخلی را با دستاوردهای خارجی تقویت کند و از پوشش اقتصادی و دیپلماتیک برای تثبیت نفوذ «اسرائیل» بهره ببرد.
او معتقد است که اسرائیل باید از موضع قدرت بر منطقه سلطه یابد و عادی‌سازی را نه نتیجه همگرایی، بلکه پذیرش واقعیتی تحمیلی از سوی اسرائیل می‌داند.