حوزه علمیه برای معیشت مردم چه کند؟
صحبت‌های پورمحمدی اندکی بزرگنمایانه است زیرا ما در ایران مشکل عامّی با مفهوم گرسنگی یا شیوع فقر مطلق نداریم.بلکه ما در ایران با مشکلاتی مثل کم شدن قدرت خرید، گرانی بیقاعده و نبود نظارت دولتی بر بازار و قیمت‌ها مواجهیم که مجموعا بر معیشت مردم تأثیر گذاشته و مشکلاتی را سبب شده است.
حجت‌الاسلام مصطفی پورمحمدی، رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی و از مقامات اسبق وزارت اطلاعات اخیرا طی سخنانی در جمع طلاب حوزه رضویه قم گفته است: اگر امروز ایران از دهان گرگ‌ها بیرون آمده و حفظ شده، به برکت رشادت، ایثار، عقلانیت و تدبیر شهداست.
به گزارش جماران، او با تأکید بر اینکه اسلام دینی جامع است و برای مدیریت همه ابعاد زندگی بشر برنامه دارد، بیان داشت: نمی‌توان گفت فقط وظیفه داریم اخلاق و دین مردم را درست کنیم و نسبت به زندگی و معاش آنان بی‌تفاوت باشیم. اگر فقر در جامعه فراگیر شود، دین و اخلاق هم باقی نمی‌ماند.
پورمحمدی می‌افزاید: انسان گرسنه نمی‌تواند اصول اخلاقی و ارزشی را رعایت کند، چون برای بقا دست به هر کاری می‌زند. حتی در فقه اسلامی در شرایط اضطرار، خوردن میته مجاز شمرده شده است. این یعنی توجه به معیشت مردم پایه و شرط حفظ دین و اخلاق در جامعه است.
وی همچنین تصریح کرد: بی‌توجهی به معاش مردم، به معنای تضعیف ایمان و اخلاق است. بنابراین همان‌قدر که به معنویت و ارزش‌های دینی اهمیت می‌دهیم، باید دغدغه نان و آب و زندگی مردم را نیز داشته باشیم.
پورمحمدی در بخش دیگری از سخنان خود با تأکید بر اینکه نمی‌توان پیام‌های انقلابی مانند پایداری و استواری را بدون تدبیر و تأمین معیشت مردم ترویج کرد، خواستار همزمانی اهتمام به ارزش‌های اخلاقی و حل مشکلات اقتصادی شد.
او با اشاره به فشارها و محاصره اقتصادی دشمنان گفت: این فشارها شبیه محاصره‌ای است که در صدر اسلام علیه پیامبر صورت گرفت و هدفش فروپاشی است؛ بنابراین لازم است مسؤولان تدبیر کنند و برای تأمین رزق و روزی مردم چاره‌جویی نمایند.
*صحبت‌های پورمحمدی اندکی بزرگنمایانه است زیرا ما در ایران مشکل عامّی با مفهوم گرسنگی یا شیوع فقر مطلق نداریم.
بلکه ما در ایران با مشکلاتی مثل کم شدن قدرت خرید، گرانی بیقاعده و نبود نظارت دولتی بر بازار و قیمت‌ها مواجهیم که مجموعا بر معیشت مردم تأثیر گذاشته و مشکلاتی را سبب شده است.
لکن حقیقت مهمتری درون سخنان پورمحمدی نهفته است که حتما بایستی به آن توجه کرد…
حقیقت مهم نیز آنست که نهادهای متولی دین در جامعه باید نقشی مهم و حیاتی را در رفع مشکلات معیشتی مردم ایفا کنند زیرا تأمین معیشت مردم سفارش بنیادی دین اسلام است.
در واقع سؤال اصلی اینجاست که نهادهای متولی دین و در صدر آنها “حوزه‌های علمیه” چه کاری می‌توانند برای بهبود مشکلات معیشتی مردم انجام دهند؟
این در حالی است که می‌دانیم امروز طلاب علوم دینی هم در پایین‌تر سطوح معیشتی جامعه قرار دارند و مفهوم کاهش قدرت خرید و مشکلات زندگی برای آنها خیلی بیشتر قابل لمس است.
چه اینکه طلاب محترم عمدتا از محل شهریه و تبلیغ روزگار می‌گذرانند که البته اصلا مبلغ چشمگیری نیست.
به سخن دیگر اینکه حوزه علمیه باید برای معیشت مردم و به تبع آن برای طلاب؛ کاری کند کارستان. و آن اینکه طرحی نو در معیشت جامعه دراندازد و به نام دین مبین؛ نام خود را در صف نخست دفاع از معیشت مردم و بهبود مشکلات اقتصادی ثبت کند.
اینکه این کار چیست؟ چه ابعادی دارد و با چه فرمول‌هایی باید اجرا شود را به زعمای حوزه علمیه می‌سپاریم…
لکن قدر متیقّن و امر واضح آنست که این کار حتما باید انجام شود. و باز هم واضح آنکه منظور از این کار بزرگ هرگز “انتقادات تریبونی” و یا بیان راه حل در دیدار با مسئولان دولتی نیست!
بدانیم که حوزه شیعی بویژه در مکتب قم هرگز در تاریخ خود مُمحّض در درس و بحث نبوده و در روش‌شناسی علمای سلف به رأی‌العین می‌بینیم که آقایان در هر امر مهمی که با مردم ارتباط داشته؛ به صحنه آمده و تکلیف اجتماعی خویش را به نحو احسن انجام داده‌اند.
زندگی و تجربیات انباشه علمای سلف؛ یکی از اصلی‌ترین مخازن و الگونامه‌ها درباره شناخت دقیق‌تر این وظیفه سترگ و البته بر زمین مانده حوزه علمیه در زمانه فعلی است که در بالا به آن اشاره کردیم.