با نزدیک شدن به موعد سفر «جو بایدن» رئیسجمهور آمریکا به غرب آسیا در اواسط ماه جولای، منطقه شاهد تحرکات متعددی است و تلاش رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در راستای ایرانهراسی و ایجاد ائتلافهای نظامی فزونی یافته است.
در هفتههای اخیر گزارشهای رسانهای متعددی در خصوص تحولات جاری در منطقه منتشر شده است که احتمالاً جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا در سفر خود به آن خواهد پرداخت که مهمتر از همه، ایده یک اتحاد دفاعی بالقوه. که پادشاه اردن عبدالله دوم آن را با عنوان «ناتوی خاورمیانه» یاد کرد.
ائتلاف مورد ادعا و مقدمات آن، علامت سوال زیادی را با خود به همراه دارد. در شرایطی که رژیم اسرائیل گامهای سیاسی بلندی را برای همراه کردن دیگر کشورهای منطقه در راستای مقابله با ایران بر میدارد، کشورها ابتدا منافع ملی خود را در نظر گرفته و سپس به ابعاد منطقهای این طرح نگاه میکنند و از این رو واکنشهای مختلفی را شاهد هستیم.
علی رغم اینکه امارات و بحرین و پیش از آنها مصر و اردن با رژیم اسرائیل پیمان عادیسازی امضاء و روابط دیپلماتیک برقرار کردهاند، اما هیچ ائتلاف نظامی تاکنون شکل نگرفته است و یا این کشورها در هیچ برنامه همکاری دفاعی حضور نیافتهاند. در این میان آنگونه که منابع مطلع مصری میگویند، ارتش این کشور اسرائیل را دشمن استراتژیک خود میداند نه ایران و قاهره ترجیح میدهد که در هیچ درگیری نظامی با ایران وارد نشود.(جزئیات بیشتر)
کشورهای عربی ابتدا منافع ملی خود را در نظر گرفته و سپس به ابعاد منطقهای این طرح نگاه میکنند و از این رو واکنشهای مختلفی را شاهد هستیم.
عربستان سعودی نیز هنوز در تردید است که آیا با رژیم تل آویو وارد ائتلاف نظامی علنی شود یا نه، چرا که با این کار عملا طرح «ابتکار صلح عربی» خود را برای پایان مناقشه فلسطین زیرپا گذاشته است. طرحی که در سال ۲۰۲۲ در نشست بیروت مطرح کرد.
چرا «ناتوی خاورمیانه»؟
ایده ایجاد یک ائتلاف نظامی در منطقه هرچند از سالهای پیش به شکل جسته و گریخته مطرح میشد، اما با مصاحبه عبدالله دوم پادشاه اردن رنگ و بوی جدیتری به خود گرفته است، او به شبکه CNBC آمریکا گفت: «من یکی از اولین افرادی خواهم بود که از ناتوی خاورمیانه حمایت میکنم. با این حال، وی خاطرنشان کرد: «مأموریت این اتحاد باید بسیار بسیار واضح باشد. در غیر این صورت همه را گیج میکند.»
به نوشته نشریه Breaking Defence (متخصص در امور نظامی) سخنان ملک عبدالله دوم، قویترین اظهار نظر از جانب یک رهبر منطقهای در خصوص ناتوی خاورمیانه است؛ پس از آن بنی گانتز وزیر جنگ رژیم اسرائیل نیز در سخنانی گفت که این رژیم درصدد پیوستن به «اتحاد دفاع هوایی خاورمیانه» (MEAD) به رهبری آمریکا و با حضور کشورهای عربی است.
گانتز در یک سخنرانی در برابر کنست اسرائیل گفت که چنین همکاریهایی در حال حاضر در حال انجام است و افزود: «در یک سال گذشته، من برنامه گستردهای را با شرکای خود در پنتاگون و دولت آمریکا رهبری کردهام که همکاری بین اسرائیل و کشورهای منطقه را افزایش خواهد داد. این برنامه در حال حاضر عملیاتی است و چندین تلاش ایران برای حمله به اسرائیل و دیگر کشورها را با موفقیت رهگیری کرده است.»
اگرچه گانتز نام کشورهای عربی مورد نظر خود را ذکر نکرد، با این حال، بسیاری از ناظران تصور میکنند این کشورها احتمالا شامل امارات متحده عربی، عربستان سعودی، بحرین، قطر، مصر و یا اردن باشد.
نشست غیر رسمی در شرم الشیخ
در ۲۶ ماه ژوئن روزنامه وال استرایت ژورنال در گزارشی در خصوص دیدار مقامات نظامی اسرائیل، عربستان، مصر، اردن، امارات، بحرین و قطر در شرمالشیخ منتشر کرد و نوشت که این برای اولین بار که مقامات عالیرتبه عربی و اسرائیلی برای رایزنی درمورد همکاری نظامی علیه یک «تهدید مشترک» با یکدیگر دیدار میکنند تا در مورد اینکه چگونه میتوانند در برابر توانایی فزاینده موشکی و پهپادی ایران بایستند. به نوشته این روزنامه «فرانک مکنزی» فرمانده سابق فرماندهی مرکزی آمریکا نیز در این نشست حضور داشت.
طبق این گزارش، حاضرین در نشست در مورد یک سیستم هشداردهی سریع به هنگام شناسایی تهدیدات هوایی به توافق رسیدند، اما این تفاهامت «الزام آور» نبود. وال استریت ژورنال در گزارش خود اشاره کرد که مرحله بعدی تأمین حمایت سیاسی رهبران خاورمیانه در خصوص این سیستم هشداردهی است، به طوریکه هرچند رژیم اسرائیل و کشورهای عربی منطقه در مراحل اولیه بحث درباره همکاری نظامی هستند، اما این موضوع از نقطه نظر دیپلماتیک بسیار حساس است.
مقام اماراتی: امارات متحده عربی طرف هیچ ائتلاف نظامی منطقهای یا همکاری که کشور خاصی را هدف قرار دهد، نیست.
از سوی دیگر مقامات رژیم اسرائیل و کشورهای عربی حاضر به سخن گفتن در مورد گزارش وال استریت ژرونال نشدهاند. اما یک مقام اماراتی به این روزنامه گفته است: «امارات متحده عربی طرف هیچ ائتلاف نظامی منطقهای یا همکاری که کشور خاصی را هدف قرار دهد، نیست. علاوه بر این، امارات متحده عربی از هیچ گونه بحث رسمی در مورد هیچ ائتلاف نظامی منطقهای خبر ندارد.»
چرا ایده ناتوی عربی موفق نخواهد شد؟
آمریکا در زمان دولت دونالد ترامپ، طرحی به نام «پیمان استراتژیک خاورمیانه (MESA) را مطرح کرد که نمونهای از طرح پیمانی بود که دولت اوباما برای عملیاتی کردن آن تلاش میکرد و پیش بینی میشود که جو بایدن نیز در سفر پیش روی خود به منطقه در مورد آن به رایزنی بپردازد.
در آوریل ۲۰۱۹، خبرگزاری رویترز در گزارشی نوشت که تلاشهای ترامپ برای تشکیل چنین پیمانی به دلیل موضع قاهره به شکست انجامید، چرا که مصر در جدی بودن چنین طرحی تردید داشت و همچنین معتقد بود که این طرح به افزایش تنش با ایران منجر میشود. مصر در آن زمان همچنین درباره اینکه آیا ترامپ بار دیگر میتواند رئیسجمهور آمریکا شود و اینکه جانشین وی این طرح را ادامه دهد یا نه، تردید داشت.
در این راستا منابع مصری به وبگاه العربی الجدید گفتند که یک جریان قدرتمند در درون نیروهای مسلح این کشور و بخش امنیت ملی سازمان اطلاعات مصر شکلگرفته که هرگونه مشارکت در هر ائتلاف نظامی علیه ایران را رد میکند.
منابع مذکور در این خصوص خبر دادند که عدهای از سران نظامی ارشد مصر صراحتا در چند نشست نظامی این کشور با ورود به هرگونه مداخله نظامی مستقیم با ایران مخالفت کردهاند که همین موضع در نشستهای بخش امنیت ملی سازمان اطلاعات مصر نیز تکرار شده است. طبق این گزارش، این نشستها پس از آن برگزار شدهاند که صحبت از تشکیل «ناتوی خاورمیانه» برای مواجهه با ایران و تلاش برای الحاق مصر به آن بر سر زبانها افتاده است.
ارسال نظرات