یکی از موضوعاتی که جزو دغدغه های ثابت برخی کارشناسان، مسئولین و مردم عادی محسوب می شود، موضوع میزان دینداری مردم و افزایش یا کاهش آن است. در سال های پس از انقلاب اسلامی ایران، ما شاهد به وجود آمدن صحنه هایی از گرایش های دینی مردم هستیم که بعضاً در تاریخ ایران در نوع خود بی نظیر است.
پیش از این، جهان نیوز در گزارشی با عنوان «از اجتماع عظیم منتظران در جمکران تا پیاده روی اربعین و مهمانی غدیر» به طور جداگانه به برخی اتفاقات جالب توجه - که نشانه هایی از گرایش مردم به دین و مسائل اعتقادی است – اشاره کرد.
با در نظر داشتن آن گزارش و تأکید بر اینکه آن دستاوردها با جمعیت‌های خیره‌کننده میلیونی با وجود همه هجمه‌هایی که علیه دین، اخلاق و سبک زندگی مردم صورت می گیرد، به دست آمده است، در مورد دینداری مردم و معیارهای قضاوت کردن درباره دینداری باید به نکات و پرسش های بیشتری توجه کرد و در صدد پاسخ به آنها بود. از باب نمونه، چند پرسش را مطرح می کنیم:
۱. در دهه های مختلف پس از انقلاب، میزان التزام مردم نسبت به نماز خواندن چگونه بوده است؟
۲. میزان التزام مردم نسبت به نماز اول وقت، نماز جماعت و حضور در مساجد چگونه است؟
۳. میزان التزام مردم نسبت به روزه داری و همچنین رعایت حرمت ماه مبارک رمضان چه تغییراتی – کاهش یا افزایش – داشته است؟
۴. میزان گرایش مردم و جوانان نسبت به مقولاتی نظیر شهادت، جانبازی، اسارت و صبر در راه خدا چگونه است؟
۵. میزان رعایت حجاب و عفاف و اهمیت دادن نسبت به مقوله حیا در دهه های مختلف به چه صورت است؟
۶. دغدغه مردم نسبت به پرداخت خمس و زکات چه تغییراتی داشته است؟
۷. میزان شرکت در مراسم مذهبی و اهمیت دادن به مناسبت های مذهبی در سال های پس از انقلاب چگونه بوده است؟
۸. در دهه های مختلف انقلاب اسلامی، میزان دغدغه مردم نسبت به نظام مقدس جمهوری اسلامی – به عنوان حکومتی که برآمده از دین است و تحقق احکام دین را وظیفه خود می داند - چقدر است؟
۹. وضعیت آمار ازدواج و طلاق از دهه های گذشته تا امروز به چه صورت است؟ با این فرض که یکی از مولفه هایی که تأثیرگذاری مستقیم در آمار ازدواج و طلاق دارد، پایبندی یا عدم پایبندی زوجین به مسائل دینی و اخلاقی است.
۱۰. میزان اهتمام خانواده ها نسبت به تربیت دینی فرزندان چقدر است؟
۱۱. اهتمام مردم نسبت به اینکه اسامی فرزندانشان جزو اسامی پیامبران الهی، اهل بیت علیهم السلام و یا برگرفته از نام های قرآنی و مانند آن باشد، چقدر است؟
۱۲. در سطح جامعه، میزان قناعت، ایثار و کمک به فقرا چه تغییراتی داشته است؟
۱۳. قرآن و دعا خواندن مردم، کم شده است یا زیاد؟
۱۴. رفتار مردم در مقولاتی نظیر تبعیض و بی عدالتی چگونه است؟
۱۵. میزان شرب خمر و انواع مسکرات چه تغییراتی داشته است؟
۱۶. میزان دغدغه و حساسیت نسبت به موسیقی های حرام چه تغییراتی داشته است؟
۱۷. حساسیت نسبت به روابط دختر و پسر و یا زن و مرد نامحرم به چه صورت بوده و امروز چگونه است؟
۱۸. دغدغه و حساسیت مردم نسبت به تصاویر و فیلم های مبتذل و یا غیراخلاقی چه تغییراتی داشته است؟
۱۹. میزان اهتمام و حساسیت مردم نسبت به شیوع منکرات و توجه آنها به مقوله امر به معروف و نهی از منکر چه تغییراتی داشته است؟
۲۰. میزان اهتمام مردم نسبت به رعایت حق الناس یا بیت المال و یا به طور کلی اجتناب از گناهان تا چه اندازه است و در دهه‌های مختلف چه تغییراتی داشته است؟
در هر صورت، نباید برای ارزیابی میزان دینداری مردم، صرفاً به راهپیمایی اربعین یا برخی مراسم خاص در طول سال توجه کنیم. کارشناسان و مسئولین برای قضاوت در مورد دینداری مردم، اولاً، باید همه مردم ایران را مدنظر قرار دهند و ثانیاً، باید مولفه های گوناگون را در نظر بگیرند؛ در هر کدام از آنها به صورت مستمر، رشد یا کاهش را بررسی کنند و سپس به مقتضای آن تصمیم بگیرند و اقدام کنند.
البته باید توجه کرد که ما باید جمهوری اسلامی را با خود جمهوری اسلامی و آرمان ها و اهدافش مقایسه کنیم؛ در غیر این صورت ممکن است دچار خطای محاسباتی شویم. برای مثال، این روزها با وضعیت نامناسب حجاب و عفاف در خیابان‌ها و فضای عمومی روبرو هستیم. این وضعیت هر چقدر هم که نامناسب باشد اساساً قابل مقایسه با وضعیت بی‌حجابی و فساد در خیابان‌ها و فضای عمومی دوران پهلوی نیست.
قطعاً دستگاه ها و نهادهای گوناگون کشور- و از همه مهم تر، شورای عالی انقلاب فرهنگی – در این زمینه مسئولیت پایش مستمر، سنجش و اتخاذ تدابیر مناسب دارند.
مدیریت فرهنگی در بازه زمانی کنونی بسیار متفاوت تر از دهه های گذشته است. در میانه گسترش و شدت حملات فرهنگی با تنوع ابزارها، هوشمندی و حساسیت مسئولان امر باید ده‌ها برابر شده باشد.
ارسال نظرات