اسنپ‌بک در برجام چگونه عمل می‌کند؟
مکانیسم اسنپ‌بک در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت (۲۰۱۵) که برجام را تأیید کرد، درج شده است.
خلاصه کارکرد آن:
اگر هر یک از اعضای مشارکت‌کننده در برجام (به‌ویژه آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه، چین، «ایران» و اتحادیه اروپا) ادعا کند که هریک از طرفین به تعهدات خود عمل نکرده:
- آن کشور می‌تواند یک اطلاعیه به شورای امنیت بدهد.
- *ظرف ۳۰ روز، شورای امنیت باید قطعنامه‌ای برای «ادامه» رفع تحریم‌ها تصویب کند.*
اگر چنین قطعنامه‌ای تصویب نشود.
آنگاه تمامی تحریم‌های قبلی سازمان ملل علیه ایران به‌طور خودکار بازمی‌گردند. بدون نیاز به رأی جدید.
نکته مهم: *اثر معکوس وتو*
در اینجا، روند به‌طور هدفمند طراحی شده که «رأی منفی یا وتو» یکی از اعضای دائم، باعث بازگشت تحریم‌ها می‌شود، نه جلوگیری از آن! این یک ویژگی نادر است.
> برای اولین بار در تاریخ شورای امنیت، یک سازوکار طراحی شد که وتو نکردن (یا حتی اقدام نکردن) باعث اثر بسیار مهمی شود. یعنی بازگشت خودکار تحریم‌ها!
چرا این سازوکار ایجاد شد؟
برای خنثی‌سازی احتمال اینکه چین یا روسیه بتوانند با وتو، مانع بازگشت تحریم‌ها شوند، این سازوکار پیشنهاد و تصویب شد. آمریکا به‌ویژه بر این مکانیسم پافشاری کرد و ایران نیز پذیرفت!
آیا این شبیه قطعنامه ۲۲۱ است؟
از نظر فلسفه طراحی (یعنی بی‌اثر کردن وتو یا معکوس‌سازی سازوکار تصمیم‌گیری شورای امنیت) بله، مشابه است. اما اسنپ‌بک بسیار صریح‌تر در متن قطعنامه ۲۲۳۱ آمده است، برخلاف قطعنامه ۲۲۱ که تفسیری‌تر بود.
مکانیزم اسنپ‌بک در برجام (قطعنامه ۲۲۳۱) به‌طور بی‌سابقه‌ای حق وتو را دور می‌زند.
چنین طراحی‌هایی نادرند و معمولاً برای مواقع حساس ژئوپلیتیک و با اجماع سیاسی خاص ایجاد می‌شوند.
بنابراین اسنپ‌بک را می‌توان نمونه‌ای از طراحی استثنایی دانست که وتو نه‌تنها مانع نمی‌شود، بلکه باعث اثر معکوس نیز می‌گردد.
این دست‌گل که در اجلاسیه‌های زمان برجام جناب ظریف کلا وجود آن را منکر می‌شد (گویی‌که در عصر حجریم و دسترسی به متن قطعنامه و برجام وجود ندارد) همان چیزی است که در آبان سال گذشته جناب عراقچی در موردش فرمودند که اگر تا قبل اجرا شدنش (اکتبر۲۰۲۵)، با آمریکا به توافق نرسیم، مکانیسم ماشه شرایط ما را بحرانی می‌کند! لذا این دست‌گل بجا مانده از وزیر امور خارجه اسبق همان دلیلی است که دولت را به دیدگاه «هر نوع توافقی بهتر از عدم توافق است» رسانده است.
انتهای پیام/
ارسال نظرات